Ocenianie kształtujące to system polegający na wzajemnym oddziaływaniu nauczyciela i ucznia
oraz świadomości procesu nauczania – uczenia się.
Nauczyciel, który stosuje ocenianie kształtujące:
– przedstawia uczniom cele lekcji w języku zrozumiałym dla uczniów, daje to wiedzę na temat możliwości osiągnięcia sukcesu (np. Dziś będziemy uczyć się, w jaki sposób bezpiecznie poruszać się po drogach.),
– ustala kryteria oceny, czyli mówi, na co będzie zwracał uwagę przy ocenie pracy ucznia (np. Będę zwracać uwagę na to, czy potraficie napisać opowiadanie zgodnie z poznanymi wytycznymi.),
– stosuje informację zwrotną jako ocenę pracy ucznia, która pomaga mu w procesie uczenia się i zwraca uwagę na to, co jeszcze można zrobić, by osiągnąć lepsze wyniki, a co już jest dobrze. (np. Nie najlepiej poszło Ci dzisiaj mnożenie pisemne. Dobrze potrafisz mnożyć w pamięci, ale poćwicz w domu pisemnie. Najpierw ćwicz proste przykłady, następnie trudniejsze. Pamiętaj o tym, żeby zawsze sprawdzić swoje wyniki stosując dzielenie. Poproś osobę dorosłą o przykłady i sprawdzenie swoich działań.)
– formułuje pytania kluczowe, które są niezbędne do zaangażowania uczniów w lekcje, skłaniają do myślenia (np. odpowiemy dziś sobie na pytanie: Dlaczego warto być uczciwym człowiekiem?)
– wprowadza samoocenę i ocenę koleżeńską, co pomaga uczniom samym ocenić efekty swojej pracy, jak i sprawiedliwie oceniać inne osoby zgodnie z kryteriami oceny na podstawie NaCoBeZU (Na Co Będę Zwracać Uwagę).
Metodniki
W szkołach, w których stosuje się ocenianie kształtujące pracuje się za pomocą tzw. metodników, które pomagają systematyzować pracę na lekcji. Podstawową zasadą panującą w klasach z ocenianiem kształtującym jest zasada niezgłaszania się – uczniowie posiadają patyczki ze swoimi imionami, które są losowane przez nauczyciela, jeśli chce o coś zapytać. Zapewnia to różnorodność odpowiedzi uczniów. W metodniku znajdują się kartki w 3 kolorach – tzw. światła, które wskazują nauczycielowi, jak może pomóc swoim uczniom, „włączają” oni dany kolor w zależności od ich aktualnego zrozumienia tematu:
Zielony – daję sobie radę,
Żółty – mam pewne wątpliwości,
Czerwony – nic nie rozumiem, ratunku.
W metodnikach znajdują się także karteczki z literami: A, B, C, D. Pozwala to zadać nauczycielowi jedno pytanie całej klasie i uzyskać od każdego odpowiedź bez konsultacji z innymi, co daje możliwość sprawdzenia wiedzy wszystkich uczniów. W naszej szkole wdrażamy system oceniania kształtującego już od pierwszej klasy, który pomaga wielu uczniom w pokonywaniu nieśmiałości, w zadawaniu pytań, a przede wszystkim sprawiają że wiedzą oni, co mają robić aby osiągnąć sukces w nauce.